12.3.10

მღერიხარ თუ მღერი? ტირიხარ თუ ტირი?


    ქართულში გვაქვს ზმნები,რომლებიც პირველსა და მეორე პირში -ვარ და    -ხარ მეშველ ზმნას საჭიროებენ. მეშველი ზმნის რაობა თავად სახელწოდებიდან შეგვიძლია ამოვიცნოთ. "მეშველი ზმნა" ანუ ზმნა, რომელიც გვშველის და გვეხმარება,რომ გარკვეული მოქმედება უფრო მეტი სიზუსტით გადმოვცეთ.
დავაკვირდეთ ზმნებს :
 მივდივარ, მიდიხარ, მივრბივარ, მირბიხარვხტივარ, ხტიხარ...ეს ზმნები მოძრაობა–გადაადგილების  აღმნიშვნელი ზმნებია.
   ვდგავარ, დგახარ, ვზივარ, ზიხარ, ვწევარ, წევხარ... ეს ზმნები კი მდგომარეობის აღმნიშვნელი ზმნებია.
    თანამედროვე ქართულში გვაქვს ზმნათა რიგი, რომელიც ასევე მეშველი,     -ვარ და  -ხარ, ზმნების გამოყენებით იხმარება.ასეთია: ვმღერივარ, მღერიხარ,ვტირივარ, ტირიხარ, ვკივივარ, კივიხარ... ეს არასწორია!!! ჩამოთვლილი ზმნები გარკვეულ ხმიანობას გამოხატავენ, ანუ ხმიანობის აღმნიშვნელი ზმნებია.
   დავახასიათოთ მდგომარეობა: ერთი მხრივ, გვაქვს ზმნები,რომლებიც აუცილებელია, მეშველი ზმნის გამოყენებით ვაწარმოოთ (ვდგავარ, წევხარ)  და მეორე მხრივ კი, მღერივარ, ტირიხარ .იმისათვის ,რომ არ დავუშვათ შეცდომა უნდა დავიმახსოვროთ შემდეგი:
      მდგომარეობისას და მოძრაობის აღმნიშვნელ ზმნებთან მეშველი ზმნის გამოყენება აუცილებელია და სწორია: მივრბივარ, მიხტიხარ, მიდიხარ...  ხოლო ხმიანობის აღმნიშვნელ ზნმებთან კი არ არის აუცილებელი და შეცდომაა:
ვმღერი (და არა ვმღერივარ), მღერი (და არა მღერიხარ),
ვტირი (და არა ვტირივარ), ტირი (და არა ტირიხარ),
ვკივი (და არა ვკივიცარ), კივი (და არა კივიხარ),
ვტყუი (და არა ვტყუივარ),ტყუი (და არა ტყუიხარ).
     -ვარ და -ხარ მეშველი ზმნა არც აკრძალვით ფორმებში არ არის საჭირო და არ უნდა გამოვიყენოთ .მაგალითად, თუ ვინმეს "ხმიანობა" არ გვსიამოვნებს, უნდა ვთქვათ,
 ნუ მღერი!   ნუ ტყუი!   ნუ კივი!   ნუ ტირი!

6 comments:

Tina Nadiradze said...

დიდი მადლობა! ძალიან საინტერესო და სასარგებლო ბლოგია. ბლოგროლშიც ჩაგამატეთ, რომ სიახლეებს გავეცნო.

ანა დარასელია said...

ძალიან სასარგებლო და საჭირო ბლოგია! დავამატე! RESPECT!

Anonymous said...

დიდი მადლობა ბლოგის ავტორს, საინტერესო, სასარგებლო და რაც მთავარია გამოსადეგი ინფორმციაა. იმედი მაქვს კიდევ ვიხილავ სხვა თემებს, გისურვებთ წარმატებას! :)

ნათია ხაჩიური said...

ძალიან კარგი ბლოგია! წარმატებებიიიიიი

marekhi said...

საინტერესო მასალა , გმადლობთ :) წარმატებები!

Unknown said...

ხმიანობის თუ საერთოდ მოქმედების?