ზ მ ნ ი ზ ე დ ა

        ზმნიზედა არის მეტყველების ნაწილი , რომელიც აღნიშნავს, თუ სად, როდის, როგორ, რა ზომით, რამდენჯერ, რატომ ან რისთვის ხდება მოქმედება. მაგალითად,

·         გარეთ  მზე ანათებს. (სად?),

·         დღეს  მერცხალი შემოფრინდა. (როდის?)

·         ძალიან  ჩქარობდა. (როგორ?)

             რამდენადაც ზმნიზედა მოქმედებას ან მდგომარეობას ახასიათებს სხვადასხვა თვალსაზრისით, იგი შეიძლება ახლდეს ზმნასაც და ნაზმნარ სახელსაც : გუშინ   წავიდა, გუშინ     წასული კაცი...

           სინტაქსურად ზმნიზედა გარემოებაა!

შინაარსის მიხედვით ზმნიზედის რამდენიმე ჯგუფი გამოიყოფა:

       1. ადგილის ზმნიზედა  გვიჩვენებს მოქმედების ადგილს ან მიმართულებას. მისი კითხვებია: სად? საიდან? საითკენ? სადამდე?

ადგილის ზმნიზედებია: აქ, იქ, წინ, შინ, ძირს, ახლოს, შუაში, შინისკენ,    ბოლოსკენ, გვერდით, შორით, ქვემოთ, მაღლა, მაღლიდან, აქამდე...

        2. დროის ზმნიზედა  აღნიშნავს მოქმედების დროს, ე.ი. უჩვენებს დროის გარკვეულ მონაკვეთს კონკრეტულად. მისი კითხვებია: როდის? რა დროიდან? რა დრომდე? რამდენ ხანს?

დროის ზმნიზედებია: ახლა, წეღან, წუხელ, გუშინ, შარშან, უწინ, ზეგ, ჯერ, მერე, გვიან, მალე, ბოლოს, დაწყებისას, დამთავრებისას, მარადის, გუშინწინ,  ხანდახან, დღედაღამ, ზამთარ–ზაფხულ, დროდადრო...      

        3. ვითარების ზმნიზედა გვიჩვენებს, თუ რა ვითარებაში ხდება ზმნით გამოხატული მოქმედება. მისი კითხვებია: როგორ? რანაირად?

ვითარების ზმნიზედებია: ძალიან, ძლიერ, ლუკმა–ლუკმა, ცხენდაცხენ, ძალზე, ძლივს, განუწყვეტლივ, ამნაირად, ეგრე, ასე, ისე, თავქვე, გარდიგარდმო...

     

   4. მიზეზის ზმნიზედა გვიჩვენებს მოქმედების მიზეზს. მისი კითხვაა რატომ?

მიზეზის ზმნიზედებია: ამიტომ, მაგიტომ, რატომღაც...

    5. მიზნის ზმნიზედა გამოხატავს მოქმედების მიზანს. მისი კითხვაა: რისთვის?

მიზნის ზმნიზედებია: ამისთვის, მაგისთვის, მისთვის, ამად, იმად...

                                           ზმნიზედათა მართლწერა

1. მოქმედებითი ბრუნვისგან წარმომდგარი ზმნიზედების ბოლოს უნდა დავწეროთ თ და არა დ: ზემოთ, ქვემოთ, გარეთ, წინათ, უნებლიეთ, აქეთ, იქით...
2. ვითარებითი ბრუნვისაგან ნაწარმოები ზმნიზედების ბოლოს უნდა                       დ    და არა თ: კარგად, ცუდად, უცბად...
3. დეფისით (და კავშირის გარეშე) იწერება ფუძის გაორკეცებით მიღებული ზმნიზედები: ჩქარ–ჩქარა, უჯრა–უჯრა, ნაბიჯ–ნაბიჯ, ნელ–ნელა, მთა–მთა, ტყე–ტყე...
4. დეფისით იწერება აგრეთვე ანტონიმური ზმნიზედები: დილა–საღამოს, აქა–იქ, გაღმა–გამოღმა...
5. უდეფისოდ იწერება და კავშირით შეერთებული ზმნიზედები: ხანდახან, თანდათან, დროდადრო, გზადაგზა...
6. უდეფისოდ (ერთად) იწერება შერწყმული ზმნიზედები: ცალმხრივ, ყოველმხრივ, ყოველნაირად, დიდხანს, დოგამოშვებით...
7. უნდა ვთქვათ და დავწეროთ ალბათ (და არა ალბად) .

                საინტერესოა: ალბათ არაბულიდანაა შემოსული. მისთვის ამოსავალია ჰელბეთ  ფორმა, რაც ნიშნავს "რასაკვირველია", "უსათუოდ". ქართულში შემოსულს მნიშვნელობა შეუცვლია და სათუოდ, სავარაუდოდ მომხდარის მნიშვნელობა მიუღია.

8. წინ და უკან ანტონიმური ზმნიზედებია. თუ უკვე წარსულში მომხდარ ამბავზეა საუბარი, მაშინ უნდა ვთქვათ: საზღვარგარეთ წავიდა ორი წლის წინ (და არა საზღვარგარეთ წავიდა ორი წლის უკან) , ორი საათის წინ დაიწყო კითხვა (და არა ორი საათის უკან დაიწყო კითხვა)...